In dit blog van 7Solutions leest u over handige feitjes omtrent het kalibreren, justeren en onderhouden van uw persoonlijke gasdetectie.
Gasdetectie en kalibreren
Na veel ge-Google kwamen we al snel tot de conclusie dat een bedrijf vinden met een ISO 17025 voor het kalibreren, onderhouden en repareren van een gasdetector niet eenvoudig is. Een ISO 17025 certificaat is eigenlijk een soort ISO 9000 waar nog aanvullend competentie eisen gevraagd worden van de mensen die het gasdetectie toestel kalibreren. Zaken als onzekerheidsberekening, Test Uncertaintity Ratio (TUR) doet ter zaken. In Australië hebben we een bedrijf gevonden die een certificaat heeft volgens ISO 17025. Wij zelf hebben juist gekozen voor ISO 9000. We dachten: ‘Wat zou nou de zin en de onzin zijn van een certificering van het kalibreren door een laboratoria volgens deze standaard?’. We dachten aan de 7 dingen die van belang zijn in de gasdetectie bij het kalibreren van een gasmeter. We zetten het even uiteen, met de volgende vragen.
Gasdetectie en kalibraties
- Is een ISO 17025 mogelijk in de gasdetectie?
- Heeft het zin om een ISO 17025 te behalen voor gasdetectie?
- Welke standaarden zijn er beschikbaar?
- Wat is wijs bij het kalibreren van een gasdetector?
- Is de programmering in het toestel leidend voor her kalibreren, de sticker of het certificaat?
- Waar kan ik dan het best mijn toestel kalibreren en wat wordt er geadviseerd?
- Wat is het belangrijkste bij gasdetectie?
1) Is een ISO 17025 mogelijk in de gasdetectie?
Het simpele antwoord is: ja. Je verzint zelf een specificatie waar aan je wilt voldoen, zoals bijvoorbeeld 30%, je maakt een onzekerheid berekening voor je kalibratie inrichting, je doet mee aan ring vergelijkingen en zorgt ervoor dat je alles hebt ingericht volgens ISO 9000. Dit laat je allemaal certificeren door een Notified Body en klaar. Je hebt een ISO 17025 certificaat, even kort door de bocht dan.
2) Heeft het zin om een ISO 17025 te behalen voor gasdetectie?
Er is sprake van een grote kostenpost indien je een dergelijk systeem wilt onderhouden. De certificering kosten, de audits, het personeel opleiden, een aangewezen Quality Manager, de inrichting en een deskundige behoren tot enkele van de benodigdheden. De vraag zal beantwoord kunnen worden als men een analyse maakt van het aantal kalibraties die dan voorzien worden van het ISO 17025 predicaat en dat men dat kan inschatten. Kortom, hoe groot is de markt. Gezien het aantal zeer gering zal zijn, kunnen de prijzen voor het kalibreren snel hoog oplopen, waardoor de markt weer kleiner wordt enzovoorts. Indien een kalibratie €600,- kost zullen velen voor het alternatief kiezen. Een gasdetector kost veelal €600,- en veel klanten zullen de onderhoudskosten met de aanschafkosten vergelijken. Tevens zijn er geen fabrikanten die een gasmeter af fabriek leveren met een ISO 17025 certificaat. Dus telkens een nieuw toestel kopen om het probleem van onderhoudskosten te managen behoort niet tot de mogelijkheden. Daarnaast dient bij het termijn her-kalibreren rekening gehouden te worden met het advies van de fabrikant. Gezien een gasdetector eerder een pieper is, een kanarie, bedoelt om af te gaan wanneer er gas gevaar is, zullen de eisen aan de apparatuur anders liggen als bij reguliere meetinstrumenten waar nauwkeurigheid, onzekerheid, ijken, lineariteit herhaalnauwkeurigheid en o.a. hysterese belangrijke elementen vormen. De eis aan gasdetectie zal eerder liggen bij het testen of het toestel werkt alvorens het te gebruiken. Dit omdat er met aansprakelijkheid en mensenlevens veel gemoeid is. Een gasdetector wordt dus gebruikt om iemand te waarschuwen voor gas gevaar. Een gasdetector fabrikant specificeert derhalve zelden her-kalibratie termijn als advies en ook geen nauwkeurigheid statement. Het zal aan het bedrijf zelf dus moeten liggen aan welke specs zij willen waaraan het toestel moet voldoen en de daarmee de samenhangende inrichting van het kalibreren.
3) Welke standaarden zijn er beschikbaar?
In de gasanalyse wereld kunnen we wellicht enkele ideeën op doen. Er is sprake van primaire standaarden, secondaire standaarden (afgeleid van de primaire) en batch geproduceerde kalibratie gassen. De Primaire standaarden worden aangemaakt, besteld bij een organisatie die daarvoor aangewezen wordt. In elk land is er wel een instituut te vinden die zich hiermee bezighoudt. In de USA is de NIST (National Institute for Standards and Technology). In Nederland was dat het Nederlandse Meetistituut (NMI) nu het VSL. Deze organisaties maken het mogelijk om kalibratie gassen volgens de hoogste standaard aan te kopen, zij wegen de gassen met een ongelooflijke hoge nauwkeurigheid, met een balans. De Kilo hoort bij het SI stelsel dus daar kan je veel mee doen. De Temperatuur, druk etc alles moet gewaarborgd worden. Een dergelijk fles kan vele €1000en euro’s kosten. Een secondaire standaard is veel goedkoper en kan worden aangekocht bij vele firmas zoals AirLiquide, Praxair en Air Products. De flessen kunnen gekocht worden gecertificeerd naar ISO 17025 of met een “gewoon” certificaat. Een batch geproduceerde gasfles wordt veelal daar weer van afgeleid, er wordt veelal een master cilinder gemaakt met de juiste specificaties en er worden daarmee via een verdeler honderden kleine flesjes gevuld. Een gasdetectie fabrikant schrijft deze laatste flessen veelal voor het uitvoeren van een zogenaamde Bump-Test. Dit is een test om er van overtuigt te geraken dat het toestel heeft gewerkt alvorens het te hebben ingezet. Er is dan nog geen sprake van een kalibreren. Enkel een controle op werking. Dit is ook het belangrijkste en ondersteunt de achterliggende gedachte van een gasdetector. Het moet werken wanneer het gevaarlijk is.
4) Wat is wijs bij het kalibreren van een gasdetector?
Een gasdetector kan wel eens falen met zijn bump-test. Het is dan zaak om het toestel te justeren, want het falen van een bump-test houdt twee zaken in, of het toestel functioneert niet, of het toestel is te onnauwkeurig. Gezien een fabrikant zelden specificaties afgeeft zal dat laatste een beetje ambiguïteit met zich mee brengen. De meest fabrikanten zeggen daar weinig over en laten het over tot de verbeelding van de gebruiker. Dat is ook de rede waarom de meeste fabrikanten een docking station op de markt brengen waar het toestel in gelegd wordt om te bump-testen. Indien de gasdetector dan de bump-test faalt gaan deze machines automatisch justeren (‘calibrate’ in het Engels). Maar waar die grens precies ligt is niet eenvoudig terug te vinden en daar bestaan ook geen normen of eisen voor. Er zijn ook docking stations die automatisch kunnen kalibreren en een kalibratie certificaat produceren, al dan niet op papier. Het verschil tussen een docking station en de andere kan zijn dat de waarde zoals aangetroffen niet wordt geregistreerd, enkel justeren en de uitlezing (kalibratie) na de justering. Dus je kan niet terug vinden hoeveel kracht het toestel in de tijd verloren heeft (span drift). Het is voor die rede goed om af te spreken wat je wilt op een certificaat. Veelal is er sprake dan van 2 certificaten. Zoals aangetroffen, en zoals afgegeven. Houdt rekening bij het kalibreren dat het altijd een moment opname is. Resultaten uit het verleden bieden dus geen garantie voor de toekomst, zeker als je de omstandigheden naar het gebruik erbij neemt.
5) Is de programmering in het toestel leidend voor her-kalibreren, de sticker of het certificaat?
Hier volgen we de ISO 17025 standaard waar alle geleerden het eens zijn aan welke eisen voldaan dient te worden. Het certificaat moet aan ca 11 punten voldoen, waaronder aanvrager, uitgever, datum, TUR, specificaties van het toestel, meetresultaten maar vooral de Identificatie van het toestel en een verklaring van de onzekerheid met bijbehorende gegevens. Het is voor die rede dat vaak de standaard 3X beter moet zijn als de specificatie van het toestel anders haal je de 95% onzekerheidsgrens niet welke gangbaar is. Eens dat de kalibratie is voltooid dan wordt het certificaat gemaakt. Het certificaat mag niks zeggen over de her-kalibratie termijn en is leidend. Her kalibratie advies wordt altijd apart gecommuniceerd aan de aanvrager. In de gasdetectie wereld wordt dat niet gedaan, de geadviseerde her kalibratie wordt gewoon op het certificaat gezet (waardoor het certificaat strikt genomen niet meer aan de ISO17025 eisen voldoet!). De kalibratie sticker wordt op het toestel geplakt. Daar zijn geen eisen aan verbonden omdat de sticker enkel dient als gemak voor de gebruiker, zodat hij het certificaat niet steeds hoeft te raadplegen. Wel adviseren we trouwens dat de aanvrager altijd wel een kopie van het certificaat in de koffer van het toestel bij zich houdt. Sommige gasdetector fabrikanten bieden de mogelijkheid om de kalibratie datum en her kalibratie datum in te programmeren in het toestel. Zodat je bij opstarten gelijk kunt zien wat de actuele status is. Er zijn zelfs fabrikanten die de gehele certificaat historie in het toestel opslaan! Deze programmering kan op meerdere manieren plaats vinden; Automatische, met een tool (al dan niet alleen in het bezit van de fabrikant) of manueel. Houdt u de rekening mee dat de ISO 17025 nog de ISO 9000 een programmering leidend vindt. Kortom de datum van het certificaat kan anders zijn als wat er werd geprogrammeerd door de fabrikant en impliceert dus helemaal niks. Veelal wordt dit toegepast door een fabrikant als markt bescherming zodat de aanvrager altijd voor kalibratie naar de fabrikant moet. Waak er dus voor dat je een fabrikant kiest die u vrij laat in uw keuze waar u het toestel wilt laten kalibreren anders zou u voor een verassing kunnen komen te staan.
6) Waar kan ik dan het best mijn toestel kalibreren en wat wordt er geadviseerd?
Zorg ervoor dat je bij een gerenommeerd bedrijf kalibratie, onderhoud en keuringen laat doen. Een bedrijf die voldoen opgeleide mensen in dienst heeft, met kennis van zaken. Preferabel een in de gasdetectie gespecialiseerd bedrijf, er zijn nogal wat verschillende gassen die gemeten kunnen worden. De applicatie is bij een kalibratie ook belangrijk en zo kan men goed advies krijgen over het gebruik, her kalibratie termijnen en verder onderhoud. Indien het bedrijf ISO 9000 heeft is dan mooi mee genomen want dat staan de werk procedures vast en is er sprake van continuïteit, ervaring alsmede consistentie. Een ISO 17025 bedrijf voor gasdetectie zal moeilijk te vinden zijn en erg duur. Het overtreft ook het doel waar de gemiddelde gasdetector voor bedoeld is.
7) Wat is het belangrijkste bij gasdetectie?
Aantoonbaarheid. Zorg dat je de richtlijnen van de fabrikant volgt, test het toestel met gas en zorg vooral dat alles goed gedocumenteerd blijft (al dan niet met of bij uw handels partner) maak daar heldere afspraken over. Vele bedrijven hebben databases die aan de wet Privacy voldoen waar de kalibratie gegevens in opgeslagen worden. Schaf een gasdetector aan waar je aan kunt tonen dat die gebruikt werd en zorg vooral dat uw kennis rondom gasdetectie op hoog niveau is, maar ook die van uw gebruikers.
Conclusie:
Het is kosten technisch niet handig om voor een ISO 17025 kalibratie certificaat te vragen. Het is bijna onmogelijk een dergelijk bedrijf te vinden. Een gasdetector is een Indicatief en niet selectief meetinstrument, waardoor het meer de aanwezigheid van iets aantoont en niet de hoeveelheid. Derhalve is volgens ISO 9000, mocht u zo willen werken, een niet aangewezen toestel om op dat niveau te kalibreren. Het certificaat is leidend wanneer er twijfel is over de kalibratie, op basis van elke standaard. De her-kalibratie datums worden eerder gehaald uit “jurisprudentie” dan uit het kalibratie regime. Het testen van het toestel staat centraal, zeker bij kritische processen. Een gasdetector wordt wel eens analyzer genoemd, om dit predicaat te verdienen dienen fabrikanten duidelijker met specificaties te worden. Analyzer fabrikanten gaan daar verder in. Er komt wel meer samensmelting tussen gasdetector en analyzers maar we zijn er nog niet. Derhalve zorg dat je mensen veilig werken en zorg dat u kan aantonen dat u er alles aan heeft gedaan, in ieder geval markt conform.
7Solutions kalibreert alle merken gasdetectie, want wij zijn merkonafhankelijk. Meer vragen over het kalibreren van uw gasdetectie? Of heeft u kalibratiegas nodig? Neem contact met ons op.
Dit is misschien ook interessant voor u:
Gecontamineerde gasdetectie toestellen hebben ook service nodig!